جشن هالووین و آمادگی برای Trick-or-Treat
هالووین که به عنوان شب گره‌خورده با ارواح و نمادهای ترسناک شناخته می‌شود، یک جشن فولکلور غربی است که امروزه در بسیاری از کشورها رایج شده است. در این شب خاص، بچه‌ها لباس‌های مخصوص (مانند روح، اسکلت، جادوگر، دایناسور یا شخصیت‌های کارتونی محبوب) می‌پوشند و سبد یا کیسه‌ای همراه دارند تا شکلات و آب‌نبات جمع کنند. حدود غروب آفتاب تا ساعت ۹ شب زمان معمول تردد آن‌ها در محله‌هاست.
چشن هالووین
آماده شدن برای Trick-or-Treat: چند روز قبل از ۳۱ اکتبر، بچه‌ها لباس‌های هالووینی خود را آماده می‌کنند و طرح‌های ترسناک و فانتزی را تمرین می‌کنند. این لباس‌ها نقش پوشش دادن به بچه‌ها در برابر ارواح هم تلقی می‌شوند. کلمۀ انگلیسی Trick-or-Treat یعنی «شیرینی بده یا یک شوخی خواهیم کرد»، که امروزه بیشتر جنبه نمادین دارد و اشاره به این دارد که اگر صاحب‌خانه شکلات ندهد، کودکان یک شوخی بی‌ضرر (مثل خراشیدن سنگ‌فرش یا انداختن برگ خشک جلوی در) انجام می‌دهند.
زدن درِ خانه‌ها: بچه‌ها با هم به درِ خانه‌های محلی که معمولاً با چراغ‌ها و تزئینات هالووینی (کدوهای تزیینی، عنکبوت و شمع) آراسته شده‌اند، می‌روند. یکی از آن‌ها زنگ خانه را می‌زند و وقتی صاحب‌خانه در را باز کرد، همه با صدای بلند فریاد می‌زنند: «Trick or Treat!» که عملاً یعنی «شیرینی داریا وگرنه یک شوخی می‌کنیم!».
واکنش صاحب‌خانه: اکثر صاحب‌خانه‌ها از قبل خود را آماده کرده‌اند و ظرف بزرگی از شکلات، آب‌نبات، پاستیل یا کیک کوچک کنار در قرار داده‌اند. آن‌ها به هر بچه چند عدد شیرینی هدیه می‌دهند و همراه با یک «Happy Halloween!» مهربانانه بدرقه می‌کنند. معمولاً بچه‌ها با لبخند تشکر می‌کنند و به خانه‌ی بعدی می‌روند. طبق یک منبع معتبر، رسم Trick-or-Treating به بیش از یک قرن پیش در آمریکا و کشورهای غربی برمی‌گردد و کودکان با لباس شبانه و زنگ‌زدن در خانه‌ها تقاضای شیرینی می‌کنند.
شوخی در صورت نبود شیرینی: این رسم که در گذشته ترسناک‌تر بود اکنون بیشتر جنبه نمایشی دارد. زمانی که صاحب‌خانه خوراکی نمی‌داد، کودک ممکن بود شوخی ساده‌ای مانند نوشتن جمله خنده‌دار روی پیاده‌رو یا ریختن برگ خشک جلوی در انجام دهد. امروزه قانون‌های محلی محکم شده و کم پیش می‌آید که کسی واقعاً چیزی دریافت نکند. اما ریشه این نام «Trick-or-Treat» به همین ایده‌ی قدیمی بازمی‌گردد که «یا شیرینی بده، یا یک شیطنت خواهیم کرد!».
پایان شب: وقتی بچه‌ها سبدشان پر از شکلات و آب‌نبات می‌شود، به خانه برمی‌گردند. خانواده‌ها معمولاً شکلات‌ها را با هم مرتب می‌کنند و اغلب به کودکان کوچک اجازه داده نمی‌شود همه را همان شب بخورند تا سالم بمانند. بعضی خانواده‌ها شکلات‌های اضافی را به خیریه‌ها اهدا می‌کنند. بعد از این جشن کوچک و شیرین، یکی از نمادهای شناخته‌شده‌ی هالووین جلوه می‌کند: کدوتنبل‌های چراغانی (Jack-o’-Lantern). مردم از قدیم می‌گفتند با تراشیدن چهره ترسناک روی کدو و گذاشتن شمع در داخل آن، ارواح سرگردان را دور می‌کنند. افسانه‌ی ایرلندی «جک خسیس» هم حکایت از مردی دارد که با حیله‌گری شیاطین را مغلوب می‌کند و پس از مرگش، با کدویی نورانی در جهان سرگردان می‌ماند. امروزه کودکی که پس از Trick-or-Treating به خانه برمی‌گردد، ممکن است پای گاز یا تلویزیون بنشیند و کدو تنبل خود را بچرخاند تا با نور شمع درونش ارواح را دور کند. در هر صورت، تقارن شیرینی‌های این شب با ساخت و نگهداری Jack-o’-Lantern، بخش دیگری از خاطره‌ی هالووین است.
یکی از نمادهای مشهور هالووین «کدوتنبل چراغانی» است. رسم ساختن چراغ کدو (Jack-o’-Lantern) به افسانه‌ای ایرلندی دربارۀ «جک خسیس» بازمی‌گردد: مردم چهره‌های ترسناک روی کدو تراشیده و درون آن شمع می‌گذاشتند تا از خود در برابر ارواح محافظت کنند. این سنت توسط مهاجران ایرلندی به آمریکا آورده شد و به مرور جای خود را در قلب جشن هالووین باز کرد.
نمادهای ترسناک هالووین و داستان پشت هر نماد
اسکلت (Skeleton): اسکلت نماد مرگ و قلمرو مردگان است. ریشه این نماد به جشن سامهین سلتی‌ها بازمی‌گردد که در آن شب عقیده بر این بود مرز میان جهان زندگان و مردگان از بین می‌رود. امروزه اسکلت‌ها در هالووین بیشتر به صورت بامزه و نمایشی نشان داده می‌شوند و یادآور گردش چرخه زندگی و مرگ هستند.
جادوگر (Witch): جادوگر نماد قدرت تاریک و اسرار شب است. در قرون وسطی زنان گیاه‌درمانگر و دانا به ناحق «جادوگر» خوانده می‌شدند و نسبت به آن‌ها شکاک بودند. رسم تهیه معجون و پرواز با جارو به دوران کهن برمی‌گردد، اما امروزه بیشتر جنبه فانتزی و نمایشی یافته. در هالووین، جادوگرها معمولاً با کلاه نوک‌تیز، جارو و دیگ جوشان سبز تصویر می‌شوند. طبق شواهد تاریخی، افراد «جادوگر» لقب افرادی بوده که دانش طب سنتی داشتند یا با نیروی جادو سر و کار داشتند.
خفاش (Bat): خفاش نماد شب، تاریکی و ترس است. در افسانه‌های غربی خفاش‌ها با خون‌آشام‌ها گره خورده‌اند (در داستان‌های کلاسیک از جمله «دراکولا» خون‌آشام‌ها به خفاش تبدیل می‌شوند). همچنین در جشن‌های باستانی سامهین آتش‌ها باعث جمع شدن خفاش‌ها می‌شده و این موجود شب‌زی نماد فضای وهم‌انگیز شب هالووین شده است. خفاش در دکوراسیون هالووین بیشتر حالتی بصری دارد و معنایی خاص فرهنگی ندارد.
گربه سیاه (Black Cat): گربه سیاه از هزاران سال قبل در اروپا با جادوگری و شوم بودن گره خورده بود. کلیسا در قرن ۱۳ میلادی حتی در بخشنامه‌ای، گربه سیاه را مظهر شیطان معرفی کرد. در فرهنگ غربی تا امروز دیدن گربۀ سیاه را نشانه‌ای از بدشانسی می‌دانند. برعکس، در برخی فرهنگ‌های آسیایی (مثل ژاپن و اسکاتلند) گربه سیاه خوش‌یمن است. در هالووین، گربه سیاه بیشتر جنبه تزئینی و ظاهری دارد.
خون‌آشام (Vampire): خون‌آشام نماد جاودانگی، تاریکی و ترس از ناشناخته‌هاست. ریشه این موجودات به فولکلور اروپای شرقی به‌ویژه رومانی برمی‌گردد؛ مشهورترین خون‌آشام داستان‌ها “کنت دراکولا” است. در هالووین، لباس خون‌آشام محبوب طرفداران فیلم و انیمه است و ترکیبی از جذابیت و ترس را به جشن می‌آورد.
زامبی (Zombie): زامبی نماد «مرگ زنده‌شده» و ذهن بی‌روح است. این افسانه در فرهنگ هائیتی و داستان‌های وودو شکل گرفته؛ اعتقاد بر این بود که برخی جادوگران می‌توانند مردگان را به صورت آدمک‌های بی‌اراده برگردانند. امروزه زامبی‌ها نمایانگر ترس از از دست دادن کنترل و اراده هستند. در هالووین نیز زامبی و گریم‌‌های وحشتناک آن بسیار محبوبند و همه‌ساله مردم در راهپیمایی‌های زامبی شرکت می‌کنند.
روح (Ghost): روح نماد حضور مردگان و دنیای پس از مرگ است. مستقیماً از باورهای جشن سامهین آمده که می‌گفت ارواح مردگان در شب ۳۱ اکتبر به زمین بازمی‌گردند. در نمایش‌های قدیمی اروپایی، شکل روح با ملحفه سفید شناور رایج بود. امروزه حضور ارواح در هالووین بیشتر جنبه نمایشی دارد و یادآور تماس با دنیای پس از مرگ است. به قولی، در آن شب مرز بین این جهان و جهان اموات «کمرنگ» می‌شود.
جشن هالووین در آسیا
هالووین به تدریج فراتر از غرب گسترش یافته و در کشورهای آسیایی هم طرفداران زیادی یافته است. هر کشور بخشی از المان‌های ترسناک هالووین را با فرهنگ خود ترکیب کرده است:
تایلند: در تایلند، هالووین را بعضاً «جشن ارواح» می‌نامند. مردم این کشور علاقه زیادی به لباس‌های ترسناک دارند، به ویژه خون‌آشام، زامبی و روح. در شهرهایی مثل بانکوک، پوکت و پاتایا مهمانی‌های بزرگ در خیابان‌ها یا باشگاه‌ها برگزار می‌شود که همه با گریم و لباس‌های عجیب شرکت می‌کنند. همچنین مراکز خرید بزرگ تایلند پر از کدوهای تزیینی نورانی است. اگر به دنبال تجربه‌ای خاص هستید، می‌توانید در تورهای ویژه تور تایلند آژانس برسام سیر آریا شرکت کنید و با راهنمای فارسی، جشن‌های شب هالووین بانکوک و مهمانی‌های خیابانی این کشور را از نزدیک ببینید.
مالزی: در مالزی نیز کدو تنبل و اسکلت جزو نمادهای اصلی هالووین هستند. در مالزی مراکز خرید بزرگی مثل Pavilion و Suria KLCC با نور نارنجی و مشکی تزئین می‌شوند و پوسترهای خون‌آشام و ارواح در آن‌ها دیده می‌شود. اگرچه در مالزی رسوم سنتی هالووین غربی کمتر رایج است، اما جوانان به لباس‌های خون‌آشامی و زامبی علاقه‌مندند. تورهای مالزی برسام می‌تواند شما را در این زمان به کوالالامپور یا پنانگ ببرد تا جشن‌های محلی را تجربه کنید.
ژاپن: ژاپنی‌ها به‌ویژه در توکیو (مناطق شین‌جوکو و شیبویا) علاقه زیادی به هالووین دارند و معمولاً با شور و شوق فراوان تا پاسی از شب جشن می‌گیرند. مردم ژاپن عاشق «کازپلی» (لباس شخصیت‌های انیمه و مانگا) هستند و امروزه اغلب به جای جادوگر سنتی، لباس شخصیت‌های فانتزی (از خون‌آشام گرفته تا موجودات تخیلی) می‌پوشند. ارواح (یورِی) و اسکلت نیز در لباس‌ها و تزئینات دیده می‌شوند. به عنوان مثال، جمعیت هالووینی در منطقهٔ شین‌جوکو توکیو بسیار چشمگیر است. اگر مایلید هالووین را در ژاپن جشن بگیرید، تورهای ژاپن برسام بهترین فرصت‌اند؛ می‌توانید سفری به توکیو یا اوزاکا داشته باشید و شب هالووین را در خیابان‌های پرنور و شلوغ جشن بگیرید.
جشن شلوغ هالووین در منطقهٔ شین‌جوکو توکیو؛ ژاپنی‌ها با شور و شوق فراوان تا پاسی از شب در لباس‌های فانتزی و ترسناک جشن می‌گیرند.
هالووین در ژاپن
ویتنام: ویتنام از چند سال قبل، جشن هالووین را پذیرفته است. در این کشور بیشتر کدوتنبل و ارواح حضور دارند و جشن‌ها اغلب در کافه‌ها و خیابان‌های بزرگ شهرهای سایگون و هانوی برگزار می‌شود. مردم معمولاً لباس‌های ترسناک اروپایی می‌پوشند، اما جادوگرها و گربه سیاه در مقایسه با غرب چندان رایج نیستند. سفر در این زمان با تور ویتنام می‌تواند تجربه جالبی باشد.
کره جنوبی: در کره جنوبی، به‌ویژه سئول، زامبی و خون‌آشام ترند اصلی شب هالووین‌اند. مردم کره مثل ژاپنی‌ها گریم حرفه‌ای می‌کنند و در خیابان‌ها می‌گردند. حتی در سئول «Zombie Walk» معروفی برگزار می‌شود. جادوگرهای سنتی کمتر دیده می‌شوند، اما کدو و اسکلت همیشه در دکوراسیون هالووین حضور دارند. اگر علاقه‌مند به جشن‌های کره‌ای، می‌توانید از تورهای کره جنوبی استفاده کنید.
نگاه پایانی به جذاب‌ترین جشن پاییزی
در آخر قابل دکر است که هالووین ریشه در سنت‌های کهن دارد اما امروزه به یک رویداد جهانی و سرگرم‌کننده تبدیل شده است. هالووین با ترکیب رنگ‌های نارنجی، سیاه و حال‌وهوای اسرارآمیزش، نماد خلاقیت و هیجان در فصل پاییز است و فرصتی برای شادی، سرگرمی و ارتباط میان مردم سراسر دنیاست.
