موزه آتاتورک ازمیر؛ گشتی در خانه تاریخی بنیان‌گذار ترکیه

وقتی در بلوار ساحلی و مشهور «کوردون» (Kordonboyu) در ازمیر قدم می‌زنید، در میان ساختمان‌های مدرن و کافه‌های شلوغ، یک بنای سفیدرنگ با معماری نئوکلاسیک و پنجره‌های بلند، نگاه شما را می‌دزدد؛ ساختمانی که نه تنها زیباترین عمارت آلسانجاک است، بلکه صندوقچه اسرار جمهوری ترکیه محسوب می‌شود. اینجا موزه آتاتورک ازمیر است؛ جایی که مصطفی کمال پاشا استراتژی‌های اقتصادی ترکیه نوین را تدوین کرد و روزگاری از بالکن آن به دریای اژه خیره می‌شد. بسیاری از گردشگران ایرانی تصور می‌کنند بازدید از ازمیر تنها در سواحل و مراکز خرید خلاصه می‌شود، اما اگر به دنبال درک روح واقعی این شهر هستید، این موزه نقطه شروع شماست.

موزه آتاتورک ازمیر

تاریخچه پرفراز و نشیب؛ روایتی که دیوارها بازگو کردند

برای درک ارزش واقعی موزه آتاتورک ازمیر، نباید آن را فقط یک ساختمان دید؛ این بنا یک موجود زنده است که چهار دوره تاریخی متفاوت را زیسته و گوشه‌ای از این تعریف که ازمیر کجاست را شامل می‌شود. برخلاف اطلاعات سطحی که در بسیاری از سایت‌ها می‌بینید، داستان این عمارت بسیار پیچیده‌تر است.

عصر تاجر فرش؛ تولد یک شاهکار 

این ساختمان باشکوه بین سال‌های ۱۸۷۵ تا ۱۸۸۰ ساخته شد. مالک اولیه آن، «تکفور افندی» (Takfor Efendi)، یکی از ثروتمندترین تجار فرش در ازمیر بود. انتخاب این شغل برای مالک اولیه تصادفی نیست؛ تکفور که با ذائقه اروپاییان آشنا بود، معماری خانه را به سبکی تلفیقی بنا کرد. 

اگر به سرستون‌ها و طاق‌های ورودی دقت کنید، ترکیبی از معماری عثمانی و سبک لوانتین (Levantine - اروپاییان ساکن شرق) را می‌بینید. این خانه نمادی از دوران طلایی تجارت در ازمیر بود، زمانی که این شهر دروازه تجارت شرق و غرب محسوب می‌شد.

دوران نظامی و کنگره سرنوشت‌ ساز

با ورود ارتش ترکیه به ازمیر در ۹ سپتامبر ۱۹۲۲، صاحبان اصلی خانه را ترک کردند. موقعیت استراتژیک ساختمان در نوار ساحلی باعث شد تا به مقر فرماندهی ارتش تبدیل شود. اما مهم‌ترین رویداد تاریخی در فوریه ۱۹۲۳ رخ داد؛ زمانی که «کنگره اقتصادی ازمیر» برگزار شد. 

آتاتورک در طول این کنگره در همین ساختمان اقامت داشت و بسیاری از تصمیمات کلیدی برای گذار از امپراتوری عثمانی به جمهوری ترکیه، در اتاق‌های همین عمارت گرفته شد.

موزه آتاتورک

هتل نعیم پالاس؛ میزبان مهمانان ویژه 

این یکی از جذاب‌ترین بخش‌های تاریخچه است که کمتر کسی از آن خبر دارد. پس از کنگره، ساختمان به شخصی به نام «نعیم بی» اجاره داده شد و به یک هتل لوکس به نام هتل نعیم پالاس (Naim Palas Hotel) تغییر کاربری داد. 

وقتی آتاتورک و عصمت اینونو (دومین رئیس‌جمهور ترکیه) در ۱۶ ژوئن ۱۹۲۶ به ازمیر آمدند، نه در یک خانه دولتی، بلکه در همین هتل اقامت کردند.

هدیه مردم ازمیر به آتا

سرانجام در ۱۳ اکتبر ۱۹۲۶، شهرداری ازمیر ساختمان را خریداری کرد و به پاس خدمات آتاتورک، آن را به او هدیه داد. از آن پس، هر بار که آتاتورک بین سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۴ به ازمیر سفر می‌کرد، این خانه اقامتگاه رسمی و محبوب او بود. 

پس از درگذشت او، خانه به خواهرش «مقبوله بایسان» رسید و نهایتاً در سال ۱۹۴۱ به موزه تبدیل شد تا نسل‌های آینده بتوانند زندگی شخصی رهبرشان را از نزدیک لمس کنند.

موزه آتاتورک ازمیر

معماری و گشت‌ و گذار در طبقات موزه

بازدید از خانه آتاتورک در ازمیر، قدم زدن در تونل زمان است. مساحت ۸۵۲ متر مربعی این بنا در چهار سطح (زیرزمین، همکف، طبقه اول و اتاق زیرشیروانی) گسترده شده است. بیایید با هم وارد شویم.

طبقه همکف؛ استقبال با فرش‌ های اوشاک و جادوی مرمر

به محض عبور از درب ورودی سنگین و چوبی، کف‌پوش‌های مرمرین بزرگ شما را مبهوت می‌کنند. نور خورشید از پنجره‌های قدی بلند به داخل می‌تابد و روی فرش‌های دستبافت اوشاک (Uşak) و اسپارتا که کف سالن را پوشانده‌اند، بازی می‌کند.

در دو سوی سالن ورودی، طاقچه‌های دیواری (Niches) قرار دارند که با مجسمه‌های مرمرین ظریف تزیین شده‌اند. یک آینه کریستال بسیار بزرگ در انتهای سالن قرار دارد که فضای ورودی را دوچندان باشکوه نشان می‌دهد. 

در پاگرد راه‌پله‌ای که به طبقه بالا می‌رود، نیم‌تنه‌ای برنزی از آتاتورک قرار دارد که گویی به مهمانانش خوش‌آمد می‌گوید. این طبقه حس و حال یک پذیرایی رسمی و دیپلماتیک را دارد.

نمای داخلی موزه آتاتورک ازمیر

طبقه اول؛ اتاق‌ های خصوصی و راز مبلمان 

قلب تپنده موزه در طبقه اول است. اینجا جایی است که آتاتورک استراحت می‌کرد، تصمیم می‌گرفت و با همکارانش بحث می‌کرد. اما یک راز بزرگ در مبلمان این طبقه نهفته است که باید با دقت به آن نگاه کنید:

در اتاق کنفرانس (Meeting Room)، یک میز رولت با پوشش ماهوت سبز رنگ در وسط قرار دارد که دور آن ۱۲ صندلی با برند «کاسموس» (Cosmos) چیده شده است. اما جذاب‌ترین بخش، صندلی‌های کنار دیوار است.

طبقه اول موزه آتاتورک

کشف راز صندلی‌ های شکسپیر

اگر با دقت به ۱۰ صندلی کوچک چوب ماهون (Mahogany) که کنار دیوارهای سالن چیده شده‌اند نگاه کنید، متوجه صفحات سرامیکی در پشت آن‌ها می‌شوید. روی این کاشی‌های ظریف، صحنه‌هایی از نمایشنامه‌های ویلیام شکسپیر به تصویر کشیده شده است! این جزئیات حیرت‌انگیز نشان‌دهنده ذوق هنری و علاقه ساکنان آن دوره به ادبیات کلاسیک جهان است.

در اتاق مطالعه، میز تحریری با روکش بلوط قرار دارد که ست نوشت‌افزار شخصی آتاتورک هنوز روی آن است. اتاق خواب نیز با تختی از چوب ماهون، دو کمد لباس و صندلی‌های مخملی دکور شده که مد روز اروپایی آن دهه را نشان می‌دهد. وجود یک دایره‌المعارف فرانسوی در کتابخانه شخصی او، تسلط و علاقه او به فرهنگ فرانسه را یادآوری می‌کند.

موزه آتاتورک

طبقه دوم؛ میراث نظامی و شخصی

در طبقه دوم، فضا کمی رسمی‌تر می‌شود. اینجا ویترین‌هایی را می‌بینید که یونیفرم‌های نظامی، درجات، کفش‌ها و حتی لباس‌های شخصی آتاتورک را در خود جای داده‌اند. یکی از اشیای جالب توجه، رادیویی قدیمی است که هدیه‌ای از جانب دولت آمریکا به آتاتورک بوده و نشان‌دهنده روابط دیپلماتیک آن زمان است. عکس‌های سیاه و سفیدی که بر دیوارها نصب شده، لحظات حضور او در ازمیر و بازدیدهایش از پروژه‌های عمرانی را ثبت کرده‌اند.

اطلاعات بازدید و تغییرات مهمی که باید بدانید

بسیاری از منابع قدیمی فارسی هنوز می‌نویسند که بازدید از این موزه رایگان است. اما توجه داشته باشید که قوانین وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه در سال 2024 و 2025 تغییر کرده است.

جدول اطلاعات مهم برای بازدید از موزه آتاتورک ازمیر

اگر قصد دارید از چندین موزه در ازمیر و منطقه اژه (مثل افسوس و پرگامون) بازدید کنید، خرید «موزه کارت اژه» (Museum Pass The Aegean) می‌تواند بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر از خرید بلیط‌های تک‌فروشی ۱۰ یورویی باشد.

جاهای دیدنی ازمیر در اطراف موزه آتاتورک آلسانجاک

بازدید از موزه آتاتورک ازمیر معمولاً بین ۴۵ دقیقه تا یک ساعت زمان می‌برد. اما شما در قلب تپنده ازمیر، یعنی منطقه آلسانجاک هستید. پیشنهاد می‌کنیم برنامه سفر خود را طوری تنظیم کنید که پس از موزه، از این جاهای دیدنی ازمیر زیر که همگی چند دقیقه پیاده‌روی با موزه فاصله دارند دیدن کنید:

1. قدم زدن در کوردون (Kordonboyu): دقیقا روبروی موزه، نوار ساحلی مشهور ازمیر قرار دارد. پیاده‌روی در هنگام غروب آفتاب روی چمن‌های کوردون و تماشای کشتی‌های عبوری، تجربه‌ای است که محلی‌های ازمیر هرگز ترک نمی‌کنند.

قدم زدن در کوردون

2. موزه آرکاس (Arkas Art Center): کمی پایین‌تر از موزه آتاتورک، مرکز هنری آرکاس قرار دارد که در ساختمان کنسولگری سابق فرانسه واقع شده و میزبان نمایشگاه‌های نقاشی سطح جهانی (مانند آثار پیکاسو یا دالی) است.

3. اسکله کوناک (Konak Pier): اگر حدود ۲۰ دقیقه به سمت جنوب پیاده‌روی کنید، به مرکز خرید و تفریحی کوناک پیر می‌رسید. این سازه فولادی توسط گوستاو ایفل (طراح برج ایفل) طراحی شده و اکنون محلی عالی برای خرید برندهای لوکس و صرف ناهار با منظره دریاست.

اسکله کوناک

4. میدان گوندوغدو (Gündoğdu Meydanı): میدان اصلی برگزاری کنسرت‌ها و تجمعات ازمیر که مجسمه «درخت جمهوری» در آن قرار دارد و فاصله بسیار کمی با موزه دارد.

میدان گوندوغدو

هتل های ازمیر در نزدیکی موزه آتاتورک

اگر علاقه‌مندید در نزدیکی همین اتمسفر تاریخی و لوکس اقامت داشته باشید، هتل‌های منطقه آلسانجاک بهترین گزینه هستند.

• هتل سوئیس اوتل بویوک افس (Swissôtel Büyük Efes): لوکس‌ترین هتل ازمیر با باغ‌های وسیع و فاصله ۵ دقیقه‌ای تا موزه.
• هتل ماریوت ازمیر (Izmir Marriott): هتلی مدرن در نوار ساحلی با ویوی مستقیم دریا.

اگر می‌خواهید سفری بدون دغدغه به مروارید دریای اژه داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم نگاهی به پکیج‌های تور ازمیر برسام بیندازید. 

تفاوت موزه آتاتورک با عمارت اوشاک‌ زاده (Uşakizade Köşkü)

یک اشتباه رایج در بین مسافران و حتی برخی راهنمایان تور، یکی دانستن این موزه با «عمارت اوشاک‌زاده» است. موزه آتاتورک در محله آلسانجاک و کنار دریا واقع شده و خانه شخصی و کاری آتاتورک بوده است.

در حالی که عمارت اوشاک‌زاده در منطقه «گوستپه» (Göztepe) واقع شده و خانه پدری لطیفه خانم (همسر آتاتورک) و مکانی بوده که ازدواج آتاتورک و لطیفه خانم در آن صورت گرفته است. اگر فرصت دارید، بازدید از هر دو مکان تصویر کامل‌تری از زندگی خصوصی بنیان‌گذار ترکیه به شما می‌دهد.

عمارت اوشاک‌ زاده

چرا باید موزه آتاتورک را در ازمیر ببینیم؟

موزه آتاتورک ازمیر فقط نمایشگاهی از لباس‌ها و میز و صندلی نیست؛ این بنا راوی داستان گذار ترکیه از سنت به مدرنیته است. از معماری تلفیقی نمای بیرونی گرفته تا صندلی‌های شکسپیر در طبقه اول، همه چیز نشان‌دهنده روحیه تغییرطلب و نگاه به غرب در آن دوران است. برای مسافران ایرانی که به تاریخ، معماری و داستان‌های ناگفته علاقه دارند، این موزه یک توقف ضروری در سفر به ازمیر است. اگر آماده‌اید تا داستان‌های هتل نعیم پالاس را از نزدیک بشنوید و در همان اتاق‌هایی قدم بزنید که تاریخ ترکیه در آن‌ها نوشته شده است، کارشناسان برسام سیر آماده‌اند تا با رزرو بهترین پروازها و هتل‌ها، مقدمات سفر رویایی شما به ازمیر را فراهم کنند. همین امروز با ما تماس بگیرید.